آیا تقسیم بندی تلاوت به ترتیل و تحقیق درست است؟

امروزه در محافل عمومی و خصوصی قرآن کریم و حتی بین متخصصان فنون تلاوت قران کریم شاهد هستیم که از دو نوع تلاوت تحقیق و ترتیل سخن می گویند. حال این سوال مطرح است که آیا این تقسیم بندی درست است؟ سابقه این نوع تقسیم بندی به چه زمانی بر می گردد و آیا اساسا در زمان پیامبر نیز دو نوع تلاوت متفاوت متداول بود؟

  • ۱۷ دی ۱۴۰۱

در مصر دو سبک مشخص و جدا برای قرائت وجود دارد: مُرتَل و مُجوَّد. این دو سبک در اصل و اساس و پیروی از قواعد تجوید مشترک­اند، اما هر­کدام از این سبک­ها برای رسیدن به هدف خاصی ایجاد شده، و بر اساس معیار خاص خود ارزیابی می­شود. سبک مرتّل با آرامش بیشتر و سرعت محدودی همراه است و بیشتر کلام­محور است؛ مهم­تر از آن این سبک برای انتقال محتوای قرآن به­کار می­رود. هدف سبک مرتّل، ارائه روشن و درست متن چه از بُعد آموزشی و چه عبادی است. در آن سو، قاری سبک مجود مسائلی از قبیل مهارت در نظام آهنگین عربی و تنظیم آگاهانه اجزاء قرائت با هدف تأثیر گذاری بر مخاطبان را بر اصل مشترک می­افزاید. ویژگی­های سبک مجوّد باعث تأثیر مضاعف عاطفی و معنوی بر مستمع می­شود؛ این سبک حالت اجرایی و عمومی دارد.

 

قرائت مرتّل، بر قواعد تجوید صحیح تکیه دارد و باید بر همین اساس نیز ارزیابی شود. این در حالی است که تجوید صحیح در قرائت مجوّد، امری عادی تلقی می­شود؛ انتظار می­رود این قرائت به دلیل زیبایی­اش مؤثر و نافذ باشد. از یک سو فرد با شنیدن قرائت مرتّل از نظر روحی سرزنده و نیرومند می­شود و از سوی دیگر، قرائت مجود به صورت آرمانی، عواطف را به اوج خود می­رساند. در ارزیابی این دو سبک، از یادگیری و عبادت همواره به عنوان ویژگی مثبت سبک مرتّل یاد می­شود، درحالی که آثار زیبایی شناختی و ذوق هنری قاری به صورت چشمگیری در سبک مجوّد، خودنمایی می­کند. زمانی که از مستمعین و قاریان درباره تفاوت این دو سبک سؤال می­شود، به اتفاق می­گویند تلاوت مجوَّد دارای خواص هنری و حرفه­ای است در حالی که تلاوت مرتّل این­گونه نیست.

 

آن­چه که در بالا ذکر شد انواع تلاوت قرآن کریم در مصر است اما با کاوش و تحقیق در منابع اسلامی (آیات و روایات)، تقسیم­بندی بالا مردود است و قرآن کریم از یک نوع تلاوت سخن گفته است که می فرماید: (و رتّل القرآن ترتيلا) خطاب به پیامبر اکرم(ص) قرآن را به ترتیل بخوان. از امام علی (ع) پرسیده شد که ترتیل چیست؟ جواب دادند: اداء الحروف و حفظ الوقوف، طبق این روایت قاری موظف است هم در ترتیل و هم در قرائت مجود (تقسیم مصری) اداء حروف و حفظ وقف­ها را رعایت کند لذا بر اساس این آیه که به پیامبر دستور می­دهد و این روایت که کیفیت را بیان می­کند یک نوع تلاوت قرآن کریم داریم و آن هم ترتیل است.

ما امروز حتی در ایران اسلامی هم با سه نوع تلاوت تحقیق، تدویر و تحدیر(حدر) مواجه هستیم که با آیه و روایت فوق ناهماهنگ به نظر می آید، اما روایت فوق الذکر روح و کیفیت قرائت صحیح را بیان کرده و تقسیم بندی قرائت به سه نوع فقط از لحاظ سرعت است تحقیق سرعت کند، تدویر سرعت متوسط و تحدیر سرعت تند است و هر سه نوع در ذیل ترتیل قرار می گیرند، ترتیل روح و ذات قرائت قرآن کریم است که بر تمام انواع قرائت حاکم است.

نظرات کاربران

محمدرحیم ۱۴ خرداد ۱۴۰۲

در انتخاب رشته اسمی از قرائت ذکر نشده است مجبوری ترتیل را انتخاب کردیم هر کاری میکنیم رشته قرائت وجود ندارد

مدیر

سلام رشته قرائت تقلیدی فقط برای زیر 16 سال است. لطفا آئین نامه رو با دقت بخونید

نظر خود را با ما در میان بگذارید